ผ้าย้อมสีธรรมชาติจากเปลือกไม้แสดป่า (บนเส้นด้ายฝ้าย 100%)
กระบวนการย้อม : แบบโพสต์มอร์แดนท์ (Post-Mordant)
สารมอร์แดนท์ : น้ำสารส้ม
ขนาด (กว้าง x ยาว) : 80 x 394 cm.
สร้างสรรค์ผลงาน : นางสาวปัดถิดา เสียงเย็น กลุ่มทอผ้าบ้านคำนางโอก ต.ร่มเกล้า อ.นิคมคำสร้อย จ.มุกดาหาร
สนับสนุนโดย : วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร
ผ้าย้อมสีธรรมชาติจากเปลือกไม้ไคร่นุ่น (บนเส้นด้ายฝ้าย 100%)
กระบวนการย้อม : แบบพรีมอร์แดนท์ (Pre-Mordant)
สารมอร์แดนท์ : จุนสี
ขนาด (กว้าง x ยาว) : 80 x 388 cm.
สร้างสรรค์ผลงาน : นางวานร ขำคม กลุ่มทอผ้าบ้านคำนางโอก ต.ร่มเกล้า อ.นิคมคำสร้อย จ.มุกดาหาร
สนับสนุนโดย : วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร
ผ้าย้อมสีธรรมชาติจากเปลือกไม้เพกา (บนเส้นด้ายฝ้าย 100%)
กระบวนการย้อม : แบบโพสต์มอร์แดนท์ (Post-Mordant)
สารมอร์แดนท์ : น้ำมะขามเปียก
ขนาด (กว้าง x ยาว) : 80 x 176 cm.
สร้างสรรค์ผลงาน : นางสำรวย สมประสงค์ กลุ่มทอผ้าบ้านคำนางโอก ต.ร่มเกล้า อ.นิคมคำสร้อย จ.มุกดาหาร
สนับสนุนโดย : วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร
1. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นเพกา + น้ำต้มใบยูคา) = สีเขียวอ่อน
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำกับมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา)
3. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นเพกา ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นเพกา ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 นาที (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 นาที
6. เมื่อครบ 45 นาที นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
2. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นเพกา + น้ำด่างปูนไส) = สีเขียวขี้ม้า
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวม ๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นเพกา ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นเพกา ประมาณ 10 – 15 นาที เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 นาที (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 นาที
5. เมื่อครบ 45 นาที นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างปูนไส) ขยำฝ้ายประมาณ 10- 15 นาที
6. เมื่อครบ 15 นาที บิดให้แห้ง เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
3. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นเพกา + น้ำด่างขี้เถ้า) = สีเขียวอมเหลือง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นเพกา ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นเพกา ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 นาที (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 นาที
5. เมื่อครบ 45 นาที นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างขี้เถ้า) ขยำฝ้ายที่แช่ในน้ำมอร์แดนซ์ ประมาณ 10-15 นาที และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ
4. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นไค่นุ่น + น้ำต้มใบยูคา) = สีน้ำตาลอมชมพู
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา) ***
3. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
หมายเหตุ : เปลือกต้นไค่นุ่น ต้องเอาเปลือกไม้ชั้นนอกออก นำไปต้มสกัดสีเฉพาะเปลือกไม้ชั้นใน และสับให้มีชิ้นเล็ก ๆ
5. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นไค่นุ่น) = สีโอวัลติน
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
หมายเหตุ : เปลือกต้นไค่นุ่น ต้องเอาเปลือกไม้ชั้นนอกออก นำไปต้มสกัดสีเฉพาะเปลือกไม้ชั้นใน และสับให้มีชิ้นเล็ก ๆ
6. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นไค่นุ่น + น้ำด่างขี้เถ้า) = สีกรัก
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างขี้เถ้า) ขยำฝ้ายที่แช่ในน้ำมอร์แดนซ์ ประมาณ 10-15 นาที และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ
หมายเหตุ : เปลือกต้นไค่นุ่น ต้องเอาเปลือกไม้ชั้นนอกออก นำไปต้มสกัดสีเฉพาะเปลือกไม้ชั้นใน และสับให้มีชิ้นเล็ก ๆ
7. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสีเสียด + น้ำต้มใบยูคา) = สีไมโล
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวม ๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา) ***
3. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นสีเสียด ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นสีเสียด ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
8. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสีเสียด + น้ำด่างปูนไส) = สีส้มอิฐ
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นสีเสียด ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นสีเสียด ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างปูนไส) ขยำฝ้ายประมาณ 10 – 15 นาที เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
9. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นไค่นุ่น + หมักโคลน) = สีเทา
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำโคลนกับฝ้ายให้เข้ากัน ระยะเวลาการหมัก 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อแขวนกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
หมายเหตุ : เปลือกต้นไค่นุ่น ต้องเอาเปลือกไม้ชั้นนอกออก นำไปต้มสกัดสีเฉพาะเปลือกไม้ชั้นใน และสับให้มีชิ้นเล็ก ๆ
10. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสีเสียด + น้ำด่าง) = สีส้มอิฐ
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นสีเสียด ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นสีเสียด ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่าง) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
11. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นงิ้วป่า + น้ำต้มใบยูคา) = สีครีม
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา) ***
3. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นงิ้วป่า ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นงิ้วป่า ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
12. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นมะม่วง + ปูนกินหมาก) = สีเขียวไพร
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (ปูนกินหมาก) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
13. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นมะม่วง + น้ำต้มใบยูคา) = สีเหลืองอ่อน
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา)
3. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อกำกับยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
14. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นมะม่วง + น้ำด่างปูนไส) = สีเขียวอมเหลือง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างปูนไส) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
15. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นไค่นุ่น + ปูนกินหมาก) = สีน้ำตาลทอง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (ปูนกินหมาก) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
16. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสีเสียด + หมักโคลน) = สีเทาควันบุหรี่
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 นาที หมักทิ้งไว้ ระยะเวลาการหมัก 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
17. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นงิ้วป่า + หมักโคลน) = สีขาวขุ่น
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นงิ้วป่า ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นงิ้วป่า ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 นาที หมักทิ้งไว้ ระยะเวลาการหมัก 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
18. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นไค่นุ่น + จุนสี (CuSO4 ) = สีน้ำตาลอมส้ม
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น ปริมาตร 1,600 มล. และคอปเปอร์ซัลเฟต 2 % ต่อน้ำหนักเส้นไหมสำหรับฝ้าย 40 กรัม จะใช้คอปเปอร์ซัลเฟต 0.8 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นไค่นุ่น และคอปเปอร์ซัลเฟต ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
19. ขั้นตอนการทำ (คำแสด + น้ำด่างปูนไส) = สีแสด
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำเมล็ดคำแสด ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกคำแสด ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างปูนไส) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ ยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
20. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นมะม่วง + หมักโคลน) = สีเบส
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นมะม่วง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 น. แล้วหมักไว้ 30 น.
7. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
21. ขั้นตอนการทำ (เมล็ดคำแสด + น้ำด่าง + หมักโคลน) = สีแสด
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำเมล็ดคำแสดผสมกับน้ำด่าง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม (แช่เมล็ดคำแสดกับน้ำด่างขี้เถ้าไว้ 1 คืน แล้วใช้มือขยี้ให้สีของเมล็ดคำแสดออกมา)
3. ขยำฝ้ายในน้ำเมล็ดคำแสดผสมน้ำด่าง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 น. แล้วหมักไว้ 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
22. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสะเดา + น้ำต้มใบยูคา) = สีโอวัลติน
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา) ***
3. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นสะเดา ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นสะเดา ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
23. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสะเดา + น้ำด่างขี้เถ้า) = สีกะปิ
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นสะเดา ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นสะเดา ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างขี้เถ้า) ขยำประมาณ 10 – 15 น.เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
24. ขั้นตอนการทำ (ฝักคูณ + น้ำปูนไส) = สีน้ำตาลเขียว
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มฝักคูณ ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มฝักคูณ ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำปูนไส) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
25. ขั้นตอนการทำ (เปลือกต้นสะเดา + หมักโคลน) = สีเทาอมม่วง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มเปลือกต้นสะเดา ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มเปลือกต้นสะเดา ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 น. แล้วหมักไว้ 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
26. ขั้นตอนการทำ (ฝักคูณ + น้ำต้มใบยูคา) = สีน้ำตาลอมเขียว
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา)
3. ตวงน้ำต้มฝักคูณ ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มฝักคูณ ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
27. ขั้นตอนการทำ (เมล็ดคำแสด + หมักโคลน) = สีแสด
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำเมล็ดคำแสด ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำเมล็ดคำแสด ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 น. แล้วหมักไว้ 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
28. ขั้นตอนการทำ (ฝักคูณ + หมักโคลน) = สีครีมอมเหลือง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มฝักคูณ ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มฝักคูณ ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5 นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 น. แล้วหมักไว้ 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
29. ขั้นตอนการทำ (ดอกดาวเรือง + น้ำต้มใบยูคา) = สีเทาขี้เถ้า
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. นำฝ้ายลงไปต้มในน้ำมอร์แดน (น้ำต้มใบยูคา)
3. ตวงน้ำต้มดอกดาวเรือง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
4. ขยำฝ้ายในน้ำต้มดอกดาวเรือง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
5. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
6. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
30. ขั้นตอนการทำ (ดอกดาวเรือง + น้ำด่างปูนไส) = สีเขียวอมเหลือง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มดอกดาวเรือง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มดอกดาวเรือง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6. นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำปูนไส) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
31. ขั้นตอนการทำ (ดอกดาวเรือง + สารส้ม) = สีเหลือง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มดอกดาวเรือง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มดอกดาวเรือง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6 นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำสารส้ม) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
32. ขั้นตอนการทำ (ดอกดาวเรือง + น้ำด่างขี้เถ้า) = สีเขียวอ่อน
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มดอกดาวเรือง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มดอกดาวเรือง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น.
5. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
6 นำฝ้ายลงไปแช่ในน้ำมอร์แดน (น้ำด่างขี้เถ้า) ขยำประมาณ 10 – 15 น. เขียนป้ายชื่อกำกับ และยกขึ้นแขวนผึ่งให้เย็น
33. ขั้นตอนการทำ (ดาวเรือง + หมักโคลน) = สีครีมอมเหลือง
1. ชั่งน้ำหนักฝ้าย 40 กรัม และใช้เชือกฟางมัดพอหลวมๆ
2. ตวงน้ำต้มดอกดาวเรือง ปริมาตร 1,600 มล. สำหรับฝ้าย 40 กรัม
3. ขยำฝ้ายในน้ำต้มดอกดาวเรือง ประมาณ 10 – 15 น. เพื่อให้เส้นใยอิ่มตัว
4. นำไปต้ม เริ่มจับเวลา 45 น. (เมื่อน้ำเดือด) พลิกฝ้ายกลับทุกๆ 5 น. เมื่อครบ 45 น. นำลงจากเตา
5. นำไปหมักโคลน อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3 ใช้มือขยำฝ้ายกับน้ำโคลนให้เข้ากันประมาณ 10 – 15 น. แล้วหมักไว้ 30 น.
6. เมื่อครบ 30 น. ล้างด้วยน้ำเปล่าจนสะอาด เขียนป้ายชื่อกำกับ และนำไปผึ่งให้เย็น
1 โคลนที่เตรียมไว้ต้องเป็นโคลนที่น้ำแช่ขังตลอดปี เนื้อโคลนละเอียด
2 อัตราส่วน โคลน : น้ำ คือ 1 : 3
3 ขยำโคลนให้ละลายไปกับน้ำ กรองเอาน้ำโคลนไปใช้หมักผ้า
1. ต้มเส้นฝ้ายเพื่อให้ไขมันที่เคลือบเส้นฝ้ายหลุดออก ใช้เวลาต้มประมาณ 30 นาที
2. การต้มสกัดสีเปลือกไม้ ใช้เวลา 2 ชั่วโมง
3. การเตรียมหม้อต้มน้ำยูคาลิปตัส
3.1 เตรียมใบ+กิ่ง + ก้าน ต้นยูคาลิปตันประมาณ 2 กิโลกรัม น้ำใส่ให้ท่วมใบยูคา ประมาณ 6-7 ลิตร
3.2 ต้มน้ำเพื่อสกัดสีประมาณ 2 ชั่วโมง กรองเอาเฉพาะน้ำต้มใบยูคาเตรียมไว้ น้ำจะเหลือประมาณ 5 ลิตร
3.3 นำเส้นไยฝ้ายแช่น้ำไว้ก่อน 1 คืน ลงต้มย้อมกับหม้อน้ำใบยูคาลิปตัส พลิกผ้าทุก ๆ 5 นาที ต้มประมาณ 30 นาที และพร้อมนำผ้าไปย้อมสีที่ต้มรอไว้
วิธีย้อมหม้อนิล (หม้อคราม) แม่วี
1. ใช้น้ำด่าง 1 ลิตร เนื้อคราม 1 กำมือ ละลายให้เข้ากัน
2. ตักน้ำครามที่ทำไว้ขึ้นมา 1 ขัน (ประมาณ 1 ลิตร)
3. นำฝ้ายลงไปในถังใหญ่ที่บรรจุน้ำครามและคั้นจนน้ำเข้าเนื้อฝ้าย (ตอนที่คั้นต้องให้ฝ้ายอยู่ใต้น้ำเสมอ เพื่อที่จะได้สีที่สม่ำเสมอ เมื่อคั้นเสร็จแล้ว ค่อยยกขึ้นทีเดียว) โดยจะคั้น 50 ครั้ง
4. นำน้ำครามที่ตักขึ้นไว้ (ในข้อที่ 2) เทลงถังเหมือนเดิม
5. นำผ้าลงย้อมหม้อถัดไปโดยทำซ้ำตามข้อ 2, 3, 4 จนกว่าจะได้สีที่ต้องการ
6. เมื่อคั้นเสร็จแล้ว เทน้ำครามตามข้อที่ 1 เพื่อเพิ่มเนื้อสีที่เราย้อมหมดไปให้เกิดสีใหม่ในการใช้ครั้งต่อไป
1. เทน้ำด่างประมาณ ครึ่งถัง (ถัง 20 ลิตร) ใส่มะขามปียก 2 ลิตร ต้องเป็นมะขามเปียกที่ไม่มีเม็ด และคั้นจนฟองขึ้น ไม่ต้องกรอง แต่บีบเนื้อออกและเอากากทิ้ง เทใส่ถัง
2. จากนั้นตักปูนขาวใส่ในน้ำด่างเพื่อละลาย เมื่อละลายเสร็จแล้วตักเอาปูนขาว 50 มิลลิกรัม กรองลงน้ำมะขาม เติมน้ำตาลทรายแดง 3 ช้อนโต๊ะ ตามด้วยเหล้าขาว 1 เป๊ก ตักเนื้อคราม 2 กิโลกรัม ใส่ในถังและคนให้เข้ากัน
3. จากนั้นใช้ขันโจกให้เข้ากันอีกครั้ง ทิ้งไว้ 1 คืน เมื่อครบ 1 คืน ตักน้ำด่างเทใส่ 1 ลิตร คราม 50 มล. (ใส่เพิ่มทุกวัน) เทลงไปในถัง และโจกอีกรอบทำจนครบ 1 อาทิตย์ จนน้ำเป็นสีเขียวจึงนำไปใช้ได้
